Vodopad Ripaljka se nalazi na reci Gradašnici kod planine Ozren, samo 5 kilometara od Sokobanje. Ovaj vodopad ima značajno mesto u istoriji zaštite prirode, jer je 1948. godine proglašen prvim spomenikom prirode u Jugoslaviji. Prema navodima Jovana Cvijića, Ripaljka je u svoje vreme bila najviši vodopad u Srbiji, čime dodatno privlači pažnju ljubitelja prirode i istorije.
Karakteristike vodopada
Jfgoerjgosdijgdo, CC BY-SA 3.0
Vodopad Ripaljka nalazi se na nadmorskoj visini od 420 metara, na planini Ozren, svega 5 kilometara od Sokobanje. Spada u akumulativne vodopade, a njegova visina iznosi 17,5 metara. Vodopad nastaje na reci Gradašnici, čije ime potiče još iz turskih spisa. Zanimljivo je da ime Ripaljka potiče od lokalnog izraza „ripnuti“, što znači skočiti, čime se opisuje ponašanje ovog vodopada.
Ripaljka se sastoji od 11 kaskada ukupne visine od oko 40 metara. Najveća od njih, poznata kao Velika Ripaljka, dostiže visinu od 11 do 14 metara, u zavisnosti od količine vode. Ispod nje nalazi se manji vodopad visine 5 metara, dok su ostale kaskade visoke između 0,5 i 2 metra. Vodopad je najimpresivniji u proleće, kada se zahvaljujući otapanju snega i kišama stvara snažan vodeni tok, dok tokom leta i jeseni često presušuje zbog smanjenog protoka reke.
Vodopad je proglašen zaštićenim prirodnim dobrom 1948. godine, kao prvi spomenik prirode u Jugoslaviji. Ipak, Ripaljka se suočava s problemima zbog potreba za vodosnabdevanjem Sokobanje i Ozrena, što ponekad dovodi do smanjenja njegovog biološkog minimuma.
U blizini vodopada uređen je piknik prostor sa klupama, stolovima i mestima za roštilj, gde posetioci mogu provedu čitav dan. U podnožju je postavljen drveni plato sa klupama, namenjen za odmor i uživanje u prirodnom ambijentu.
Ripaljka privlači pažnju i zbog neistražene pećine na njenom vrhu za koju se veruje da se prostire na nekoliko desetina metara. Vodopad je nezaobilazno mesto za sve posetioce Sokobanje i okolnih krajeva, a najlepši je prizor tokom prolećnih meseci, kada njegova snaga i lepota dolaze do punog izražaja.
Kako doći do Vodopada Ripaljka?
pastrmski ribnjak, Sdjurovic, CC BY-SA 4.0
Do vodopada Ripaljka se dolazi lako, zahvaljujući njegovoj blizini Sokobanji. Nalazi se na planini Ozren, oko 5 kilometara od centra grada. Automobilom se može stići do parkinga u blizini Specijalne bolnice Ozren, odakle vodi pešačka staza do vodopada.
Staza je označena i prilagođena za većinu posetilaca, uključujući porodice i rekreativne šetače. Šetnja traje oko 15–20 minuta kroz šumu, pružajući priliku za uživanje u prirodnom okruženju.
Šta posetiti oko vodopada?
U okolini vodopada Ripaljka nalazi se nekoliko zanimljivih lokacija koje vredi posetiti. Specijalna bolnica Ozren smeštena je u planinskom okruženju, okružena šumom i svežim vazduhom. Nedaleko od vodopada Mala Ripaljka nalazi se jezero sa ribnjakom pastrmke, idealno za kratku šetnju ili predah pored vode.
Za one koji žele da uživaju u lokalnoj hrani i atmosferi, u blizini su dostupni ugostiteljski objekti, poput restorana Ripaljka i kafane Jezerce. Oni nude priliku da se predahne i degustiraju specijaliteti ovog kraja. Takođe se može posetiti i Tatomirov Grad, ostatke srednjovekovnog utvrđenja na strmoj steni.
