Kanjon Matka, smešten zapadno od Skoplja u Severnoj Makedoniji, prostire se na površini od oko 5.000 hektara i predstavlja jedno od najposećenijih prirodnih odredišta u zemlji. Unutar kanjona nalazi se Jezero Matka, koje je 1937. godine nastalo pregrađivanjem reke Treske, čime je formirano najstarije veštačko jezero u Severnoj Makedoniji. Ovaj prostor je poznat i po nekoliko srednjovekovnih manastira koji se nalaze u okolini. Kanjon je dom brojnih biljnih i životinjskih vrsta, od kojih su mnoge endemske i zaštićene, a 1994. godine proglašen je spomenikom prirode zbog svojih izuzetnih prirodnih odlika. U nastavku teksta saznaćete više o ovoj atrakciji Makedonije.
Geološke karakteristike
Autor: Güldem Üstün iz Istanbula, Turska, CC BY 2.0
Kanjon Matka obuhvata deset pećina, od kojih najkraća ima 20 metara, dok je najduža duga 176 metara. Pored pećina, u kanjonu se nalaze i dve vertikalne jame, svaka duboka oko 35 metara. Među pećinama se ističe Vrelo, smeštena na desnoj obali reke Treske, koja je prepoznata kao jedna od 77 najzanimljivijih prirodnih lokacija u okviru projekta Sedam svetskih čuda prirode.
Pećina Vrelo je bogata stalaktitima, uključujući i čuvenu formaciju poznatu kao „Šišarka“ zbog svog karakterističnog oblika. Na kraju pećine nalaze se dva jezera – manje, dužine 8 metara i dubine 15 metara, i veće, dužine 35 metara i dubine 18 metara. Iako dubina pećine nije u potpunosti istražena, postoje nagađanja da bi mogla biti među najdubljim podvodnim pećinama na svetu.
Kanjon Matka je značajan i po svojoj biodiverzitetu. Oko 20% biljnih vrsta u kanjonu su endemične, dok je područje dom i za 77 endemskih vrsta leptira. Pećine kanjona naseljavaju velike populacije slepih miševa.
Manastiri
Manastir Svetog Andreje, Autor: Raša CC BY-SA 3.0
U okolini kanjona se nalazi nekoliko srednjoveknovnih manastira od kojih se ističu manastir Svetog Andrije, Manastir Matka (poznat još i kao manastir Svete Bogorodice) i manastir Sveti Nikola Šišovski.
Manastir Svetog Andreje – podignut 1389. godine od strane Andrijaša, sina kralja Vukašina. Crkva trikonhosne osnove sa jednim kubetom ističe se freskama Jovana Mitropolita i jeromonaha Makarija, koje se razlikuju po stilu i temama. Među freskama su Molitva na gori i Umivanje nogu apostolima. Manastir je nekada bio dostupan samo čamcem, a verovalo se da freske imaju isceliteljsku moć. U blizini se nalazi i mehana (kafana).
Manastir Matka – nalazi se levoj obali reke Treske kod sela Matka podignut je oko 1370. godine od strane vlastelina Bojka. Obnovila ga je 1497. godine Milica Skopljanka, dodavši pripratu. Crkva male dimenzije, sa osnovom upisanog krsta i jednim kubetom, poseduje fresku Bogorodice Trojeručice. Manastir je bio mesto značajnih istorijskih događaja, poput posete kralja Aleksandra 1925. godine. U prošlosti je pretrpeo razaranja, a monah Gelasije i starac Koča Jovanović su tragično nastradali u njegovoj okolini.
Manastir Svetog Nikole Šiševskog – Šiševski manastir, poznat i kao manastir Svetog Nikole Šiševskog, smešten je visoko iznad stene u kanjonu Matka, na desnoj strani reke Treske u blizini sela Šiševo u Severnoj Makedoniji. Ovaj pravoslavni srednjovekovni manastir nalazi se na terasi stene iznad veštačkog jezera Matka, pružajući spektakularan pogled na okolinu. Do manastira se može doći isključivo pešice, i to iz tri pravca: od mosta na reci Treska i sela Matka, što traje oko pola sata, iz sela Šiševo za otprilike sat vremena, ili sa vrha planine Vodno za dva i po sata hoda. Od Skoplja je udaljen 18 kilometara, dok je od sela Šiševo udaljen svega tri kilometra.
Turizam
Kanjon Matka Autor: Saveska, CC BY-SA 3.0
Posetioci kanjona Matka često ističu prelepe pejzaže i raznovrsne aktivnosti koje ovo mesto nudi. Mnogi preporučuju iznajmljivanje kajaka ili vožnju čamcem po jezeru, s posebnim naglaskom na obilazak pećine Vrelo, koja je poznata po svojim stalaktitima i fascinantnim jezerima. Kajak je dostupan po pristupačnoj ceni, ali turisti savetuju da se pripremite za mogućnost kvašenja, pa je preporučljivo poneti vodootpornu odeću.
Za ljubitelje šetnje, planinarske staze nude nevjerojatne poglede, a ruta duga 10 kilometara posebno se preporučuje. Pešačenje omogućava detaljnije razgledanje kanjona i zaustavljanje na atraktivnim tačkama za fotografisanje. Ukupno vreme za šetnju varira, ali mnogi izdvajaju oko dva sata kao dovoljno za uživanje.
Međutim, turisti upozoravaju na izazove s parkiranjem, posebno tokom popodnevnih sati. Preporuka je da se dolazi rano kako bi se izbegla gužva i osigurao besplatan parking. Takođe, javni prevoz nije dostupan do ulaza u kanjon, pa je dolazak sopstvenim vozilom ili taksijem često jedina opcija.
Pećina Vrelo i čamci koji vode do nje posebno su popularni, ali neki posetioci ukazuju na problem s održavanjem čistoće u okolini. Ipak, većina se slaže da kanjon Matka predstavlja jedinstvenu prirodnu atrakciju koja vredi posetiti.