Vrnjačka Banja, najveće banjsko naselje u Srbiji smešteno u opštini Vrnjačka Banja, Raškom okrugu, predstavlja turističku destinaciju bogatu istorijom i prirodnim lepotama. Nalazi se u dolini Zapadnog Pomoravlja, između planine Goč i reke Zapadne Morave. Sa nadmorskom visinom od 217 metara, administrativno pripada Raškom okrugu i udaljeno je oko 200 km južno od Beograda.
Vrnjačka Banja se ponosi sedam mineralnih izvora, od kojih su četiri – Topla Voda, Snežnik, Jezero i Slatina – namenjena terapijskoj upotrebi. Ovi izvori pružaju lekovite beneficije, koristeći se u tretmanima različitih zdravstvenih stanja.
Moderan razvoj Vrnjačke Banje počeo je 1868. godine radom Osnivačkog društva, najstarije turističke organizacije na Balkanu. Sa širokim spektrom turističkih sadržaja, od hotela do vila i pansiona, Vrnjačka Banja privlači posetioce svojim prirodnim bogatstvima i zdravstvenim beneficijama mineralnih voda, ostajući neodoljiva destinacija za sve koji teže opuštanju i lekovitosti.
U nastavku teksta izdvojiti ćemo nekoliko destinacija, te se nadamo da ćemo uspeti dati adekvatan odgovor na pitanje šta videti u Vrnjačkoj Banji.
Japanski vrt
Japanski vrt u Vrnjačkoj Banji, inaugurisan 2011. godine, predstavlja jedinstveni prostor harmonije i relaksacije, zahvaljujući saradnji Japana i lokalnih vlasti. Ovaj vrt, inspirisan kineskim principima uređenja vrtova, pronalazi svoje mesto Srbiji, predstavljajući drugi takav vrt u zemlji, izuzev Beograda.
Japanski vrt karakteriše pažljivo iskorišćavanje prostora s izrazitim poštovanjem prema prirodi. Ovo harmonično jedinstvo živih i neživih elemenata postiže se uz međusobno dopunjavanje, stvarajući prostor za relaksaciju i odmor.
Projektovan od strane Direkcije za planiranje i izgradnju JP Vrnjačka Banja, ovaj vrt prostire se na impresivnih 3.000 kvadratnih metara, čineći ga većim od beogradskog pandana. Izgrađen je zahvaljujući donaciji Organizacije za obeležavanje godišnjice svetskog sajma u Japanu 1970. godine.
Svečano otvaranje vrta, koje se desilo 11. juna 2011. godine, okupilo je japanskog ambasadora u Srbiji, ministra spoljnih poslova Vuka Jeremića, te brojne goste i domaćine. Predstavnici Haiku kluba „Šiki“ iz Beograda simbolično su pročitali stihove japanskih pesnika, dodajući kulturnu vrednost ovom prostoru.
Japanski vrt u Vrnjačkoj Banji, sa veštačkim jezerom, kaskadnim vodopadom, drvenim mostom, popločanim stazama i autentičnim noćnim osvetljenjem, pruža posetiocima doživljaj mirne japanske provincije. Ovaj vrt, osim što pruža opuštajuće iskustvo, ima i cilj da približi dve kulture, omogućavajući svim posetiocima Vrnjačke Banje da dožive japanski duh i estetiku unutar lokalnog parka.
Most Ljubavi
Most ljubavi, smešten u srcu Vrnjačke Banje, nosi sa sobom ne samo arhitektonsku lepotu već i jednu od najdubljih i najtužnijih ljubavnih priča ovog kraja. Ovaj most, dugačak svega 10 metara, postao je simbol večne ljubavi zahvaljujući sudbini učiteljice Nade i oficira Relje, dvoje mladih čije su sudbine prepletenje ljubavi i tragedije ostavile neizbrisiv trag na ovom mestu.
Priča o Nadi i Relji, mladom paru iz Vrnjačke Banje, bila je razgorena snagom prve ljubavi. Sastajali su se na mostu, gradeći svoje snove i planirajući zajedničku budućnost. Međutim, ratne nedaće su ih razdvojile. Relju je sudbina odvela u Grčku, gde je našao novu ljubav i raskinuo zaruke s Nadom. Ova nesrećna vest slomila je srce mlade učiteljice, koja je, ne mogavši podneti bol, mlada preminula.
Uspomena na tragičnu sudbinu Nade nije izbledela zahvaljujući perima pesnika. Desanka Maksimović, fascinirana ovom ljubavnom pričom, napisala je pesmu “Molitva za ljubav”, vraćajući sećanje na dvoje zaljubljenih u svest Vrnjčana. Legenda je oživela, a most na kojem su se sastajali postao je centralno mesto za iskazivanje ljubavi.
Katanac, simbol večne vernosti, postao je deo rituala zaljubljenih parova. Devojke su zaključavale svoje ljubavi na ogradama mosta, bacajući ključeve u reku, verujući da će tako sačuvati svoju sreću. Legenda o Mostu ljubavi obogatila je turističku ponudu Vrnjačke Banje, privlačeći posetioce da dožive ovo romantično mesto.
Danas, na ogradi mosta, stoji hiljade zaključanih katanaca, svedoci bezbrojnih ljubavnih priča. Most ljubavi nije samo arhitektonsko čudo, već i mesto gde se granice između prošlosti i sadašnjosti brišu. Inspiracija za manifestaciju “Poljubi me” i muzički festival “Love fest”, Most ljubavi ostaje simbol večne ljubavi, podsećajući nas da za sreću treba dvoje, ali i katanac koji čuva obećanja ljubavi.
Zamak Kulture – Belimarkovićev zamak
Zamak kulture, impozantni letnjikovac generala Jovana Belimarkovića, predstavlja jedan od najstarijih i najznačajnijih arhitektonskih dragulja Vrnjačke Banje. Smestivši se iznad Toplog izvora, ovaj zamak je postao prepoznatljiv simbol banjskog pejzaža i kulturnog nasleđa.
Izgrađen u periodu između 1888. i 1894. godine, zamak kulture je nastao kao rezultat vizionarne zamisli generala Belimarkovića, a sam projekat i nadgledanje radova povereni su austrijskom građevinskom inženjeru Francu Vinteru. Inspiraciju za izgled zamka pronašli su u italijanskim poljskim vilama, te je zamak odiše duhom romantičarskog istorizma i renesansnim detaljima.
Belimarkovićev zamak je građen sedam godina, koristeći beli mermer iz generalovog ličnog majdana na padinama Goča. Posluživši kao dom Belimarkovićevih naslednika do sedamdesetih godina 20. veka, država je otkupila zamak kako bi ga pretvorila u kulturni objekat. Danas je pod upravom kulturnog centra Vrnjačka Banja, nosi titulu kulturnog dobra od izuzetnog značaja i služi kao domaćin brojnim kulturnim manifestacijama, koncertima, izložbama i promocijama.
Zamak kulture, poznat i kao zamak Belimarkovića, ima poseban značaj ne samo zbog svoje lepote, već i kao pokretač trenda izgradnje vila u Vrnjačkoj Banji. Otvorio je vrata drugim uglednim ličnostima širom Srbije, doprinoseći tome da Vrnjačka Banja postane mondensko središte, privlačeći elitu društva kao mesto ne samo za lečenje već i za uživanje u kulturi i arhitekturi.
Posetioci Zamka kulture ne samo da uživaju u njegovoj impozantnoj arhitekturi i zelenim vrtovima, već i imaju priliku da istraže njegov zavičajni muzej, čuvara mnogih priča koje svedoče o istoriji Vrnjačke Banje.
Vrnjački Park
Vrnjački park, impozantna zelena oaza Vrnjačke Banje, predstavlja jednu od najznačajnijih atrakcija i specifičnosti ovog banjskog mesta. Sa svojih oko 60 hektara površine, park pruža jedinstveno iskustvo mira i prirodne lepote, obavijajući posetioce prostranim zelenim površinama i prijatnom atmosferom.
Istorija Vrnjačkog parka seže u sredinu 19. veka, a od tada pa do danas neprestano se radi na njegovom unapređenju. Veliki broj svetskih stručnjaka doprineo je uređenju parka svojim idejama i metodama, formirajući tim koji je kroz generacije stvarao jedinstveni ambijent. Fotografije iz 1888. godine svedoče o počecima parka, koji se tada sastojao od nekoliko staza, cvetnih rondele i travnjaka. Tokom vremena, ovaj skromni početak prerastao je u park dužine preko 2 km, prepoznatljiv širom sveta.
Projekat Franc Vintera, austrijskog inženjera, iz 1893. godine, doprineo je stvaranju savremenog parka. Sarađujući sa baštovanom Johanom Janučekom, Vinter je izgradio prvi staklenik u banji, posvećen uzgajanju sadnica za uređenje parka. Vremenom su u parku prožeti engleski i francuski stilovi, a recentno je dodat i japanski vrt, finansiran od strane japanske vlade.
Centralni deo Vrnjačkog parka, uređen u baroknom stilu sa rimskim izvorom i cvetnim rondelama, čini ponos Vrnjačke Banje. Nedavna rekonstrukcija celokupnog centralnog parka, uključujući i rimski izvor, čini ga najuređenijim parkom u Srbiji. Trenutno je u toku i rekonstrukcija rimskog izvora, koji će dobiti novi sjaj. Uz to, biciklistička staza dužine preko dva kilometra, uređeno korito Vrnjačke reke, dečija igrališta i sportski tereni doprinose raznovrsnosti parka.
Sa svojim živopisnim cvećem, vodenim površinama, skulpturama, drvećem i brojnim atrakcijama, Vrnjački park je centralni deo banjskog iskustva. Ovaj park je više od zbirke zelenih površina – on je svedočanstvo o istoriji, kulturi i lepoti Vrnjačke Banje. Ujedno, proglašen je spomenikom prirode i pod zaštitom države, čuvajući svoju jedinstvenu vrednost.
Izvor Jezero
Izvor “Jezero”, smešten u Vrnjačkom parku, levo od Vrnjačke reke u maloj udolini, predstavlja jedan od značajnih izvora Vrnjačke Banje. Njegovo ime potiče od malog jezera u okviru Vrnjačkog parka, gde je otkriven, a koje je detaljno ispitano 1978. godine.
Izvor “Jezero” se nalazi na polovini puta između izvora “Snežnik” i “Slatina”. Nakon otkrića izvora, postavljena je česma na izvorištu, a radovi su neko vreme stagnirali. Ipak, 1985. godine nastavljeni su, te je izbušena nova bušotina samo desetak metara od prve. U to vreme, izgrađen je zastakljeni drveni paviljon koji je okupljao česmu. 1989. godine, podignuta je nova, moderna biveta nedaleko od jezera, prateći savremene standarde.
Izvor “Jezero” karakteriše temperatura vode od 26.4 ᵒC, dok je pH vrednost vode 6.7. Svršten u red natrijum-hidrokarbonatnih, ugljenokiselih hipotermi, ovaj izvor pridonosi bogatstvu termalnih izvora Vrnjačke Banje.
Manastir Ljubostinja
Manastir Ljubostinja, smešten na levoj obali reke Zapadne Morave, predstavlja značajno duhovno i kulturno mesto. Ovaj manastir, podignut krajem 14. veka, bio je prvi ženski manastir u Srbiji i zadužbina kneginje Milice, koja je postala monahinja pod imenom Evgenija.
Manastir se nalazi četiri kilometra severno od Trstenika, u ataru sela Prnjavor. Kneginja Milica, po predanju, prvi put je ugledala kneza Lazara upravo u Ljubostinji, gde se između njih rodila obostrana ljubav, što je možda i inspirisalo naziv manastira (ljubvestin – mesto ljubavi).
Manastir je građen u stilu Moravske škole, objedinjujući uticaje mletačke gotike i islamske arhitekture. Njegova impozantna spoljašnost karakteriše masivne kamenite preplete na sva četiri spoljašnja zida. Unutar manastira, sačuvane su freske koje prikazuju različite motive, uključujući i likove kneginje Milice, kneza Lazara, despota Stefana, i njegovog brata Vuka.
Manastir Ljubostinja imao je značajnu ulogu tokom istorijskih događaja, postajući stecište preostale aristokratije Moravske Srbije, a zatim i centar srpske diplomatije. Tokom 18. i 19. veka, bio je jedan od najbogatijih manastira u Srbiji.
Danas je Manastir Ljubostinja prepoznat kao spomenik kulture od izuzetnog značaja i pod zaštitom države. U njemu se čuvaju mošti kneginje Milice i despotine Jefimije. Igumanija manastira od 1995. godine je mati Hristina (Obradović), a paroh otac Danijel (Stefanović). Manastir je i danas aktivan centar verskog života i okupljanja vernika. Njegova impozantna arhitektura, kulturno nasleđe i duhovna važnost čine ga posebnim mestom u srpskoj istoriji.
Vrnjci Zoo Vrt
zoovrtvrnjci.com
Zoo vrt Vrnjci predstavlja posebno mesto koje je nastalo iz strasti i ljubavi prema životinjama. Inicijativa je potekla od Dragana Srećkovića, velikog ljubitelja ptica, koji je prvo počeo s prikupljanjem i gajenjem ptica u privatne svrhe. Sa vremenom, ova privatna kolekcija je prerasla u nešto veće i postala atrakcija koja je privlačila pažnju posetilaca.
Ideja o osnivanju Zoo vrta rodila se iz želje da se ljubitelji životinja i posetioci upoznaju s raznovrsnim svetom ptica koji živi u Vrnjcima. Kroz godine truda i rada, vrt je evoluirao i prilagođavao se kako bi postao mesto koje danas poznajemo kao Zoo vrt Vrnjci.
Zvanično sticanje statusa Zoološkog vrta 2019. godine označilo je prelazak na viši nivo rada i angažmana. Zoo vrt Vrnjci ima za cilj očuvanje biodiverziteta i aktivno se angažuje u edukaciji posetilaca kroz različite programe i manifestacije. Radionice, likovne kolonije, dečiji rođendani i druge aktivnosti deo su programa koji omogućavaju posetiocima da se povežu s životinjama na dublji način.
Danas, Zoo vrt Vrnjci prostire se na 3,5 hektara i domaćin je preko 120 vrsta životinja iz različitih delova sveta. Osim životinja, vrt nudi posetiocima parkovski uređen prostor s suvenirnicom, dečijim igralištem, jezerima i stazama za šetanje. Planirane nadogradnje, kao što su igraonica s zabavnim centrom, restoran s konačištem, učionica na otvorenom za edukaciju dece i škola za jahanje, ukazuju na posvećenost održavanju i unapređenju zoo vrta.
Zahvaljujući dobroj saradnji sa zoo vrtovima širom Srbije, Zoo vrt Vrnjci je obogaćen raznim vrstama životinja. Direktorka Zorica Srećković i njen suprug Dragan Srećković, idejni tvorac ove priče, posvećeni su proširenju vrta i održavanju visokih standarda, kako bi posetioci i životinje imali najbolje moguće iskustvo. Ljubav prema životinjama je zajednički motiv svih zaposlenih, čineći ovo mesto ne samo zoo vrtom već i centrom strasti, obrazovanja i očuvanja biodiverziteta.
Zvaničaj sajt: zoovrtvrnjci.com
Amfiteatar
Amfiteatar u Vrnjačkoj Banji predstavlja značajno kulturno mesto koje je postalo simbol grada i domaćin brojnim kulturnim manifestacijama. Smestivši se na crkvenom brdu, ispod Hrama rođenja Presvete Bogorodice, amfiteatar pruža jedinstvenu atmosferu i prelepi pogled na Trg kulture.
Gradnja amfiteatra započela je 1986. godine i završena je 1988. godine, a otvoren je 14. jula, na dan Vrnjačke Banje. Od tada pa do danas, postao je domaćin mnogim kulturnim događanjima, a posebno se ističe Festival filmskog scenarija, koji ima dugu tradiciju održavanja na ovoj pozornici. Osim filmskog festivala, amfiteatar je bio domaćin koncerata, pozorišnih predstava, revija i drugih kulturnih dešavanja.
Značajna godina za amfiteatar bila je 2010. kada je letnja pozornica dobila ime Danila Bate Stojkovića, čime je odata počast jednom od najpoznatijih srpskih glumaca. Bata Stojković ostavio je neizbrisiv trag u srpskom glumištu, a dodeljivanje imena amfiteatru bilo je priznanje njegovom doprinosu kulturnom životu zemlje.
Zub vremena nije zaobišao ovo kulturno zdanje, ali su Vrnjačani odlučili da ga obnove i osveže. Renoviranje amfiteatra, koje je bilo u toku, završeno je ove godine, a posebno je istaknuto da su sva sedišta u amfiteatru zamenjena. Ovaj poduhvat doprineo je očuvanju istorije amfiteatra, pružajući mu u isto vreme novi i sveži izgled.
Letnja pozornica u Vrnjačkoj Banji ostaje centralno mesto okupljanja ljubitelja kulture i umetnosti. Njen šarm, proistekao iz dugogodišnje istorije i raznolikih kulturnih događanja, čini je nezaobilaznim mestom za posetioce iz Vrnjačke Banje i šire.
Akva Park “Raj”
Akvaparkraj.rs
Akva park Raj u Vrnjačkoj Banji predstavlja vrhunsku destinaciju za vodenu zabavu, pružajući posetiocima nezaboravno iskustvo i avanturu. Sa prostorom od skoro 4 hektara i ukupnom vodenom površinom od oko 5.000m², ovaj akva park se ističe kao najveći i jedan od najatraktivnijih u Srbiji i regionu.
Atrakcije u akva parku Raj su raznovrsne, nudeći zadovoljstvo za sve generacije. Za najmlađe posetioce tu su platforma sa prskalicama i bazen sa gusarskim brodom, dok avanturisti mogu uživati u najvećem bazenu sa talasima u regionu, površine oko 2.000m². Osim toga, akva park nudi i najdužu lenju reku u regionu, dugu 460 metara, 10 tobogana, od kojih je najviši visok 27 metara. Za opuštanje posetilaca, tu su i najveći pool bar dužine 50 metara, kao i hitromasažni bazen sa različitim zonama sa čak 50 mesta. Pena party, koji se održava nekoliko puta tokom dana, dodatno doprinosi zabavnom ambijentu.
Restorani i uslužni objekti u okviru akva parka su spremni da ugoste čak 4.000 posetilaca istovremeno. Akva park Raj je izgrađen po najvišim evropskim standardima, sa posebnim naglaskom na bezbednosnim standardima. Infrastruktura uključuje 6 mašinskih sala i 17 bazenskih filtera iz sopstvene proizvodnje brenda A Filter. Takođe, za posetioce koji koriste električne automobile, postoji više stanica za punjenje kod ulaza u park.
Ova impresivna investicija vredna 15 miliona evra, rezultat je partnerskog odnosa između švajcarske kompanije AS Holding AG i srpske kompanije Alex Engineering & Construction DOO. Ovaj projekat nije samo od značaja za razvoj turizma u Vrnjačkoj Banji, već doprinosi i turističkom razvoju Raškog okruga i cele Srbije, jačajući reputaciju zemlje na evropskoj turističkoj mapi. Posetiti akva park Raj znači upustiti se u nezaboravnu vodenu avanturu i doživeti pravi rajski doživljaj.
Crkva Rođenja Presvete Bogorodice
Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Vrnjačkoj Banji predstavlja značajnu versku i kulturnu instituciju u ovom turističkom mestu. Hram je posvećen Rođenju Presvete Bogorodice, a smešten je na Čajkinom brdu, čineći prostorno kulturno-istorijsku celinu.
Crkvu je podigao protojerej Vrnjačke Banje, Hadži Jefitimije Popović, 1834. godine. Hadži Jefitimije služio je u ovoj crkvi narednih 47 godina, a nakon njegove smrti sahranjen je sa južne strane crkve, gde mu je postavljena nadgrobna ploča. Na istom mestu se nalazi i spomen ploča posvećena srpskim ratnicima koji su se borili tokom Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata (1912-1918).
Crkva je tokom vremena doživela dva proširenja, prvo 1936. godine, a zatim i 1973. godine. Impozantan mozaik iznad ulaznih vrata posvećen je imenu crkve – Rođenju Presvete Bogorodice. Za izgled zapadne strane crkve zaslužan je arhitekta Dr Dragomir Tomić iz Beograda.
Crkva Rođenja Presvete Bogorodice ima značajno mesto u verskom životu zajednice, a njeni liturgijski događaji posebno se ističu tokom crkvene slave koja se obeležava 28. jula, na dan svetih mučenika Kirika i Julite. Ovog dana se održava litija Vrnjačke Banje, okupljajući vernike i doprinoseći duhovnom životu lokalne zajednice.
Spomen-park Popina
Spomen-park “Popina”,poznat i kao “Snajper,” predstavlja memorijalni park smešten na uzvišenju pored Popinske reke u mestu Štulac, opština Vrnjačka Banja. Ovaj kompleks prostire se na površini od 12 hektara i izgrađen je u periodu od 1978. do 1980. godine, a autor spomenika je arhitekta Bogdan Bogdanović.
Na ovom mestu, 13. oktobra 1941. godine, Trstenički partizanski odred i Dragosinjačka četa Kraljevačkog odreda vodili su višečasovnu borbu protiv delova 171. nemačke divizije. Ova bitka je postala poznata kao jedna od prvih frontalnih sukoba između partizana i okupatorskih snaga.
Na spomen-ploči ispred spomenika stoji tekst koji svedoči o značaju ove borbe: “Ovde je 13. oktobra 1941. godine, braneći granice Užičke republike, Vrnjačko-trstenički NOP odred vodio žestoku borbu s petostruko nadmoćnijim nemačkim kolonama.”
Ovaj spomenik ima i svoje mesto u popularnoj kulturi, posebno u filmu “Teret” iz 2018. godine, reditelja Ognjena Glavonića. Spomen-park “Popina” se pojavljuje u jednoj od ključnih scena filma, gde autor uspostavlja paralelu između bitke 1941. godine i mentaliteta u Srbiji tokom 1999. godine.
Bazen Klobuk
Google Maps
Bazen Klobuk, prvi letnji bazen za kupanje u Vrnjačkoj Banji, datira iz daleke 1936. godine. Ovaj bazen je sagradio banjski poštar Dragoslav Pejović. Početne dimenzije bazena bile su 46×20 metara. Kompleks bazena obuhvatao je i restoran sa 80 stolova, kockarnicu, kuglanu, frizerski salon, kabine za presvlačenje, pružajući posetiocima širok spektar zabave i relaksacije. Gosti su do bazena putovali autobusima koji su polazili ispred hotela Sloboda, a cena karte iznosila je dva dinara.
Bazen je nastavio s radom i tokom perioda okupacije od 1941. do 1944. godine. U 1938. godini, bazen i restoran su izdati u zakup Miri Rašković i porodici Joksić. Nakon rata, bazen je bio otvoren od 1946. do 1960. godine. Borislav Pejović, sin osnivača bazena, izvršio je prvu veliku adaptaciju 1970. godine, kada su dimenzije bazena smanjene na 25×12.5 metara. Sledeća adaptacija bila je 1995. godine, uključujući ugradnju peščanih filtera i pločica. 2007. godine dodat je mali bazen za decu, a poslednja restauracija izvršena je u proleće 2010. godine od strane Radosava Pejovića, unuka osnivača bazena Klobuk, Dragoslava Pejovića.
Pored toga, preporučili bi smo posetiocima Vrnjačke Banje da posete još Vidikovac Krst i Luna park.
Srodan tekst: Šta videti u Sokobanji